Page 4 - ตู้พระไตรปิฎก มรดกประณีตศิลป์
P. 4
“ตู้ลายรดน�้าฝีมือครูวัดเชิงหวาย” ได้รับ “ก�ามะลอ” เป็นลายประณีตศิลป์อีก
การยกย่องว่าเป็นศิลปะชั้นเอกที่เลิศล�้าวิจิตร แขนงหนึ่งที่ปรากฏบนตู้พระธรรม ซึ่ง น. ณ
ด้วยฝีมือชั้นครูของสกุลช่างวัดเชิงหวายที่มี ปากน�้า กล่าวไว้ในพจนานุกรมศิลปะว่า “ลาย
ชื่อเสียงในสมัยอยุธยา นอกจากลายเส้นที่คมชัด ก�ามะลอ คือ ลายทองรดน�้า แล้วเอารักผสม
และความพลิ้วไหวของปลายลวดลายกระหนก สีฝุ่นและชาดระบายผสมลงไปกับลายทอง
ประดุจเปลวเพลิงแล้ว ช่างฝีมือยังได้สอดแทรก บนผนังที่ลงพื้นรักไว้ ท�าให้เกิดภาพสวยงามมาก
ภาพสัตว์ เช่น นก กระรอก ผีเสื้อ ที่ดูมีชีวิต มักนิยมท�ากับตู้พระไตรปิฎกและเครื่องใช้
เคลื่อนไหวอย่างเป็นธรรมชาติไว้ในลวดลาย ไม้สอยเล็ก ๆ เช่น ตะลุ่มและพาน เป็นต้น”
ที่สอดคล้องกลมกลืนไปกับความพลิ้วไหวของ สันนิษฐานว่า ลายก�ามะลอมีมาตั้งแต่ครั้ง
ลายกระหนกได้อย่างลงตัว บ่งบอกถึงอัจฉริยภาพ ปลายสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี โดย
เชิงช่างของครูศิลป์แต่โบราณ อีกทั้งในด้าน รับอิทธิพลจากศิลปะจีน สาเหตุที่ท�าให้ลาย
องค์ประกอบและช่องไฟยังถือเป็นต้นแบบ ก�ามะลอเป็นที่ยอมรับอาจเป็นเพราะแต่เดิม
ให้แก่งานลายรดน�้าในยุคต่อ ๆ มาอีกด้วย คนไทยรู้จักเพียงลายรดน�้าที่มีเพียงสีทอง
ปัจจุบันตู้ลายรดน�้าฝีมือครูวัดเชิงหวายจัดแสดง บนพื้นสีด�าหรือแดงแต่เพียงอย่างเดียว จึงน�า
อยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร จ�านวน จิตรกรรมจีนที่สีสันหลากหลายแปลกตามา
๒ ตู้ โดยตู้แรกเป็นตู้ฐานสิงห์ตกแต่งด้วย ประยุกต์ตามอุดมคติไทย ลวดลายประดิษฐ์
ลวดลายกระหนกเปลวเครือเถา ส่วนตู้ที่สอง ตามอย่างแบบจีนแบบเดิม เช่น ภาพเซี่ยวกาง
ตกแต่งด้วยลายกระหนกรวง ยืนบนสิงโตจีน ลายดอกโบตั๋น ได้รับการพัฒนา
ผสมผสานตามอุดมคติแบบไทย อาทิ ภาพ
กินรา กินรี ตัวนรสิงห์ ลวดลายกระหนก
เปลวหางกินรี ดังที่ปรากฏอยู่บนตู้พระธรรม
เป็นต้น
ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ศิลปะ
ลายก�ามะลอเริ่มมีความเด่นชัดในรูปแบบ มี
ความเป็นเอกลักษณ์อย่างไทยมากยิ่งขึ้น โดย
การน�าเอาเรื่องราวในวรรณคดีไทยมาเขียน
เล่าเรื่อง เช่น เรื่องรามเกียรติ์บนตู้พระไตรปิฎก
ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ส่วน
ลวดลายบนตู้พระไตรปิฎกในพิพิธภัณฑสถาน
แห่งชาติ จันทรเกษม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
เป็นเรื่องเกี่ยวกับชาดกต่าง ๆ เป็นต้น
ตู้ลายรดน�้าฝีมือครูวัดเชิงหวาย สอดแทรก
ภาพสัตว์นานาชนิดที่เคลื่อนไหวไปตาม
ความพลิ้วไหวของลวดลายอย่างลงตัว มีนาคม ๒๕๕๙ อยู่ในบุญ 67
67
